Het vak, de branche, de formule en de persoon Monique Ravenstijn

Tys Hallema, Distrifood
14 aug 2018
7 minuten om te lezen

‘Mijn grootste vijand zat in mezelf, maar ik heb haar nu overwonnen’

Deze zomer portretteert Distrifood in een serie interviews opvallende ondernemers, elk met hun eigen kijk op het ondernemerschap. In deze derde aflevering Monique Ravenstijn, Jumbo-ondernemer in Zwaagdijk. Zij spreekt openhartig over haar zoektocht naar zichzelf, die klein begon toen ze haar jasschort aan het haakje liet hangen en eens een colbertje aantrok . ‘Ik was er heel goed in om mijn eigen kracht uit handen te geven. Wij mensen kunnen onszelf heel goed gekooid houden. Heel vaak staat het deurtje gewoon open, maar je moet er wel uitvliegen. Ik heb nu geen angst meer en vaar mijn eigen koers.’ Monique Ravenstijn wijst naar de muur. Er hangt een tweetal ingelijste foto’s. Eén van haarzelf en één van haar overgrootmoeder. Zij was de eerste van inmiddels vijf generaties ondernemers in levensmiddelen in de familie Ravenstijn. Dat ook Monique in haar voetsporen zou treden, was dan ook geen verrassing. ‘Het lag in de lijn der verwachting dat ik ook zou gaan ondernemen.’

Wilde u altijd al ondernemer worden? ‘Ja, al sinds ik klein was. Ik kon me geen ander leven voorstellen, hoewel ik niet de supermarkt in wilde. Ik heb de slagersvakschool gedaan en was al heel jong chef-slager. Maar in die tijd zag de slagerswereld de toegevoegde waarde van vrouwen niet en ben ik wat anders gaan doen. Ik zag een baantje als hoofdcaissière en dacht: dat kan ik. Na driekwart jaar begon ik aan een opleiding tot bedrijfsleider. Daar heb ik ook de vader van mijn kinderen ontmoet. Toen we eens aan het mopperen waren, zei mijn vader: als je denkt dat je het beter kunt, dan moet je voor jezelf beginnen. Dat hebben we toen gedaan.’

Niet in het bedrijf van uw vader. ‘Nee, hij had een Super de Boer op Texel. Mijn toenmalige man en ik woonden op het vasteland en begonnen met een Spar in Opperdoes. Mijn zus zat destijds wel in het bedrijf bij mijn vader. Ik vond het eerlijk gezegd ook heel fijn om het ondernemerschap eerst zelf te leren. Na twee jaar kwam er een tweede winkel op Texel bij en ben ik met man en kind die kant opgegaan en in het familiebedrijf gestapt. Ik denk dat mijn vader het wel gaaf vond, zijn twee meiden in het bedrijf. Maar over dat soort dingen werd bij ons thuis niet gesproken, we waren een echt calvinistisch Westfries ondernemersgezin. Mijn ouders zijn al jong uit het bedrijf gestapt. Daardoor mochten wij onze eigen fouten maken. Als ze dat niet hadden gedaan, was ik niet geweest waar ik nu ben. Wat betreft leiderschap hebben mijn ouders veel betekend.’

Op een bepaald moment kwam u er alleen voor te staan. ‘In 2010 hebben we mijn zus uitgekocht. Niet veel later kreeg mijn partner een burn-out en toen moest ik wel. We hadden twee winkels te runnen, geen bedrijfsleiders en drie kleine kinderen. De man op wie ik altijd leunde, was er ineens niet meer. We hebben toen de rollen omgedraaid. Hij ging het backoffice doen en nam de zorg op de kinderen op zich, ik ging de winkels runnen. Het was ook nog eens in de tijd dat ze werden omgebouwd van Super de Boer naar Jumbo. Toen ik hoorde dat hier in Zwaagdijk een supermarkt mocht komen, maar Jumbo eigenlijk niet wilde, heb ik al mijn charme en passie in de strijd gegooid om dit toch voor elkaar te krijgen.’

Nu heeft u nog één winkel. Hoe is dat gegaan? ‘Gaandeweg hebben mijn partner en ik eerst ‘cd voor jou, cd voor mij’ gedaan, en een jaar later ‘bv voor jou, bv voor mij’. Toen daardoor de keukentafel weg was, werkte het niet meer voor ons. Ik ben van het eiland afgegaan en in Zwaagdijk verder gegaan. Ik was er altijd heel goed in om mijn eigen kracht uit handen te geven. Dan was het mijn visie, maar liet ik het een ander regelen. Maar dat snapte ik toen nog niet. Stapje voor stap kwam dat besef. Het begint klein. Aan het begin van mijn carrière liep ik nog in een jasschort in de winkel. Op een gegeven moment heb ik die aan het haakje laten hangen en ben ik een colbertje gaan dragen. Langzamerhand ben ik sterker en zekerder geworden, heb veel angsten in mezelf overwonnen. In jezelf, daar zit je grootste vijand. Wij mensen kunnen onszelf heel goed gekooid houden. Heel vaak staat de deur van dat kooitje open, maar je moet er wel zelf uitvliegen.’

Ben u uitgevlogen? ‘Ik heb er zelfs een boek over geschreven, dat heet ‘Hoe dan?’ en wordt in september gelanceerd. Ik heb dat samen met een arbeidspsycholoog gedaan. Ik vertel mijn verhaal, zij vertelt wat er met het brein gebeurt. Ik heb dit gedaan om bewustwording te brengen: wat ik heb gedaan, kan iedereen doen, al hoeft het echt niet zo rigoureus. Onze intentie met het boek is de wereld wat mooier maken. Mensen ervan bewust maken dat je die vijand in jezelf handen en voeten kunt geven en zelf verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven. Ik vind dat je moet toegeven aan het verlangen om te mogen zijn wie je bent. Ik wist al lang wie er in mij woonde, maar god, wat kon ik haar goed verstoppen. Het zijn patronen waar je op een bepaald moment achterkomt. Ik kon in een onderdanige rol kruipen, terwijl ik ondertussen wel zag welke kracht ik had. Als je eenmaal snapt hoe het werkt, kun je je gedrag veranderen. Dan rol je door, ben je niet meer bang. Ik ben nu bijna volledig wie ik ben. Het grootste verschil met vroeger is dat ik geen angst meer heb.’

Hoe heeft u die ontwikkeling toegepast in de winkel? ‘Mijn visie op ondernemen is afwijkend. In het begin was ik heel erg aan het vechten om die gedragen te krijgen. Dat werkte natuurlijk voor geen meter. Op een bepaald moment hebben we met het team bij elkaar gezeten en besefte ik dat ik niet alleen mezelf het beste ontzegde, maar ook mijn mensen. Op zo’n manier kon ik ze natuurlijk nooit goed leiden. Dikke tranen, ik vond dat gesprek heel eng, maar heb het wel gedaan. Dat was het begin naar de opbouw van het team dat er nu staat. Het managementteam van de winkel begon mijn visie te dragen. Niet in één keer, maar in stappen. Weet je wat het is? Mensen kopiëren alleen maar je gedrag. Laatst zei mijn managementassistente tegen me dat ik milder was geworden. Nou, dat komt omdat ik nu ook liever voor mezelf ben. Wat brengt het je om jezelf af te fikken?’

Wat maakt uw visie op ondernemen afwijkend? ‘Ik heb een manier bedacht om duurzaamheid echt zichtbaar te maken in mijn winkel. Duurzaam ondernemen is verder kijken dan de volgende generatie. Neem bijvoorbeeld de krimpende arbeidsmarkt. Ik neem deel aan een taalakkoord. Hoe gaaf is het om via de supermarkt laaggeletterdheid op te sporen en een taalklasje te beginnen? Er zijn veel van dat soort huiskamerinitiatieven, maar die missen één ding wat wij hier wel hebben: publiek. Arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is een ander punt. Ik heb speciaal daarvoor functies uitgekleed en gekeken wat deze mensen wel kunnen. Wat weer ruimte geeft voor anderen om te doen waar zíj goed in zijn. Ook heb ik bijvoorbeeld een composteerapparaat. Een deel van wat daar uitkomt, gaat naar lokale telers, een stuk gaat naar het onderwijs en klanten kunnen wat kopen. Dat vindt men leuk.’

Waar bent u het meest trots op? ‘Hoe we deze winkel in Zwaagdijk hebben neergezet. Met nul euro begonnen en nu, 5,5 jaar later, een behoorlijk potentieel uit de markt gehaald. Het is echt supergaaf om met een nieuw team ergens te beginnen.’

Waarom past de Jumbo-formule goed bij u? ‘De energie bij Jumbo is hetzelfde, omdat het ook een familiebedrijf is. Het is gewoon winkeltje spelen pur sang. Dankzij de Zeven Zekerheden heb je als ondernemer veel tools in handen om medewerkers de vrijheid te geven om het spel te spelen. Het mooie bij Jumbo is dat ik, ondanks die vaststaande zekerheden, veel ruimte heb voor mijn creativiteit. Ik vraag me af of dat elders ook kan.’

Waar staat u over 10 jaar? ‘Dan heb ik acht winkels, is mijn duurzaamheidsconcept Jeelink uitgerold en staan mijn kinderen als rotsen in de samenleving. Of het allemaal lukt, weet ik niet. Een tweede winkel komt eraan, maar daar kan ik nog niks over zeggen. Het is mijn missie om alles uit mezelf en mijn medemens te halen en verbinding te leggen tussen mens en product. Hoe meer winkels, hoe meer impact ik maak. Als ik na drie winkels denk dat het genoeg is, is het ook goed. Het gaat mij erom dat er balans is tussen werk en privé en dat mijn creativiteit kan blijven stromen. Dan ben ik een blij ei en kan ik de hele wereld aan.’

Monique Ravenstijn over: Gezin: ‘Alleenstaand. Ik heb drie kinderen: een zoon van 17 en dochters van 15 en 12. Sinds kort wonen ze weer bij me, dat voelt geweldig.’ Beste eigenschap: ‘Ik ben een verbinder. Dat was ik altijd al, maar mijn angst weerhield me in veel situaties om de verbinding aan te gaan.’ Slechtste eigenschap: ‘Mijn ongeduld. Vroeger had ik dat nog meer dan nu. Sinds ik me er bewust van ben, kan ik dingen veel meer laten gebeuren. Vroeger ging ik met brute kracht naar dingen toe, dat doe ik nu niet meer. Ik laat medewerkers hun eigen pad belopen, daarmee bereik ik veel meer.’ Ontspannen buiten werktijd: ‘Yoga, golf, de natuur in en heerlijk op een terras zitten. Ik ben best wel extravert, maar deze dingen heb ik nodig om naar binnen te gaan. Ik denk dat ik een groter introvert stuk heb dan ik zelf dacht.’ Laatst gelezen boek: ‘Mijn eigen boek, want dat moest ik lezen voordat het naar de uitgever ging. Daarnaast ben ik bezig met het boek ‘Gratis geld voor iedereen’. Heel interessant, al weet ik nog niet precies wat ik er van vind. Het zijn gedachtegangen die heel anders zijn dan ik heb aangeleerd. Ik lees niet veel. Vroeger wel, toen was het voor mij een ontsnapping, veiligheid.’ Muziek: ‘Ik vind heel veel muziek leuk, behalve van die hardrock. Dat vind ik echt takkeherrie. Ik ben geen fan van een bepaalde artiest. Vaak zet ik op Spotify gewoon wat op.’ Vakantiebestemming: ‘Zuid-Afrika. Ik heb veel andere mooie plekken gezien, maar Afrika zit in mijn hart. Ik vind de mystiek van Afrika gaaf, die zinderende vlaktes, de beesten, het leven daar. Ik ben er nu zo’n 15 keer geweest. Ik combineer zo’n reis altijd met een bezoek aan mijn broer, die er een eigen bedrijf heeft.’ Sport: ‘Ik sponsor onder meer handbalclub SEW uit Nibbixwoud. Maar dan wel sponsoring met een tikkie meer, vanuit de verbinding gedacht: hoe kunnen we de werelden van club en bedrijf verbinden, met gezond eten en vitaliteit?’